Αναφυλαξία μετά από άσκηση

Αναφυλαξία μετά από άσκηση

Η αναφυλαξία μετά από άσκηση είναι μια σπάνια κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση συμπτωμάτων αναφυλαξίας αποκλειστικά μετά από άσκηση. Η τροφοεξαρτώμενη αναφυλαξία μετά από άσκηση είναι μια παρόμοια διαταραχή στην οποία τα συμπτώματα εκδηλώνονται μόνο όταν η άσκηση πραγματοποιείται εντός λίγων ωρών από την κατανάλωση της υπεύθυνης τροφής, στην οποία ο ασθενής είναι ευαισθητοποιημένος.

Και οι δυο αυτές οντότητες μπορεί να εμφανιστούν σε άτομα οποιασδήποτε ηλικίας, συνηθέστερα όμως αφορούν εφήβους και νεαρούς ενήλικες. Είναι αρκετά σπάνιες και η συχνότητά τους στους εφήβους υπολογίζεται από διάφορες μελέτες, σε 0,03% και 0,017% αντίστοιχα.

Τυπικά τα επεισόδια εκδηλώνονται κατά τη διάρκεια της άσκησης ή σπανιότερα, αμέσως μετά τη διακοπή της. Τα αρχικά συμπτώματα περιλαμβάνουν ένα αίσθημα θερμότητας και έξαψης που μπορεί να συνοδεύεται από ζάλη, ενώ στη συνέχεια εμφανίζεται κνησμός και γενικευμένο εξάνθημα (κνίδωση). Εφόσον ο ασθενής συνεχίσει την άσκηση, το επεισόδιο εξελίσσεται και μπορεί να εμφανιστούν και άλλα συμπτώματα όπως αγγειοοίδημα, δύσπνοια, κοιλιακό άλγος, ναυτία και τάση προς έμετο. Στις σοβαρές περιπτώσεις παρατηρείται υπόταση ή/και απώλεια αισθήσεων.

Τα επεισόδια είναι απρόβλεπτα και δεν εμφανίζονται πάντοτε κάτω από τις ίδιες συνθήκες. Χαρακτηριστικά οι ασθενείς δεν εκδηλώνουν συμπτώματα κάθε φορά που ασκούνται. Συνήθως εμφανίζονται μετά από έντονη αερόβια δραστηριότητα όπως είναι το τρέξιμο, το ποδόσφαιρο και ο χορός. Ωστόσο σε σπάνιες περιπτώσεις, ακόμη και ένας απλός περίπατος μέτριας έντασης είναι δυνατό να προκαλέσει συμπτώματα σε ορισμένους ασθενείς.

Στην περίπτωση της τροφοεξαρτώμενης αναφυλαξίας μετά από άσκηση, η υπεύθυνη τροφή μπορεί να έχει καταναλωθεί λίγες ώρες πριν (συνήθως 4 – 6 ώρες) ή σπανιότερα λίγα λεπτά μετά από αυτή. Οι τροφές που κυρίως έχουν ενοχοποιηθεί είναι τα σιτηρά, οι ξηροί καρποί, η σόγια, τα οστρακοειδή καθώς επίσης διάφορα φρούτα και λαχανικά. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις απαιτείται η κατανάλωση συνδυασμού τροφών. Οι ασθενείς είναι ευαισθητοποιημένοι στις συγκεκριμένες τροφές (έχουν δηλαδή θετικά ειδικά IgE αντισώματα), μπορούν ωστόσο να τις καταναλώνουν χωρίς να εμφανίζουν συμπτώματα απουσία άσκησης.

Για την εκδήλωση των επεισοδίων σε μερικούς ασθενείς παίζει ρόλο η ποσότητα της τροφής που καταναλώνεται, ενώ σε άλλους εξαρτάται από την επεξεργασία της ή μη. Τέλος, πολλοί ασθενείς εμφανίζουν συμπτώματα όταν συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου (συν-παράγοντες) όπως είναι τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) και η ασπιρίνη, η κατανάλωση αλκοόλ, η έμμηνος ρύση στις γυναίκες, η άσκηση σε ακραίες καιρικές συνθήκες (π.χ. ζέστη, κρύο, υγρασία) και η έκθεση του ασθενούς στη γύρη στην περίπτωση ατόμων ευαισθητοποιημένων σε αυτή.

Η διάγνωση συνήθως τίθεται κλινικά, με βάση το ιστορικό του ασθενούς και εφόσον έχουν αποκλειστεί άλλες διαταραχές που μπορεί να προβάλλουν με την ίδια κλινική εικόνα (π.χ. μαστοκυττάρωση). Στην περίπτωση της τροφοεξαρτώμενης αναφυλαξίας μετά από άσκηση, απαιτείται επιπλέον εργαστηριακός έλεγχος με δερματικές δοκιμασίες ή/και μέτρηση ειδικών IgE αντισωμάτων στον ορό (RAST) προκειμένου να βρεθεί η υπεύθυνη τροφή. Τέλος, σε κάποιες περιπτώσεις ενδέχεται να χρειαστεί δοκιμασία άσκησης ή συνδυασμένη δοκιμασία πρόκλησης τροφής – άσκησης. Με τον τρόπο αυτό επιχειρείται η αναπαραγωγή των συμπτωμάτων υπό την επίδραση συγκεκριμένων παραγόντων, σε ελεγχόμενο περιβάλλον (νοσοκομείο).

Η διαχείριση των ασθενών εξατομικεύεται ανάλογα με τη βαρύτητα και τη συχνότητα εμφάνισης των επεισοδίων, τη συμμετοχή τροφών ή άλλων συν-παραγόντων στην εκδήλωση τους και την επιθυμία του ασθενούς να συνεχίσει να συμμετέχει σε συγκεκριμένα αθλήματα ή τύπους άσκησης που του προκαλούν συμπτώματα. Περιλαμβάνει δύο σκέλη. Αφενός στοχεύει στην πρόληψη της εκδήλωσης νέων επεισοδίων και αφετέρου στην εκπαίδευση των ασθενών στην έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.

Σχετικά με την πρόληψη, συστήνεται να αποφεύγονται οι δραστηριότητες που πυροδοτούν τα επεισόδια αλλά και οι συν-παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτά, και να αναζητούνται ασφαλείς εναλλακτικές. Στην περίπτωση που η αναφυλαξία σχετίζεται με τη λήψη τροφής πριν την άσκηση, αυτή θα πρέπει να αποφεύγεται 4 – 6 ώρες πριν και 1 ώρα μετά την άσκηση. Τέλος όλοι οι ασθενείς πρέπει να ασκούνται σε ασφαλείς συνθήκες, υπό την επίβλεψη ενός εκπαιδευμένου ατόμου στην αναγνώριση και στην αντιμετώπιση πιθανού επεισοδίου.

Όσον αφορά την αντιμετώπιση, θα πρέπει να διακόπτεται η άσκηση αμέσως μόλις εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα και να γίνεται χρήση αυτοενιέμενης αδρεναλίνης σε περίπτωση που αυτά δεν βελτιωθούν. Σε κάθε περίπτωση οι οδηγίες εξατομικεύονται και θα πρέπει να υπάρχει γραπτό πλάνο για όλους τους ασθενείς.

SOURCE:ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΙΔΟΑΛΛΕΡΓΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ